W ostatnich latach rosnąca świadomość społeczna dotycząca zaburzeń neurorozwojowych, takich jak ADHD, przyczyniła się do ogromnego zainteresowania narzędziami autodiagnostycznymi. Jednym z najczęściej wyszukiwanych i wykonywanych testów przesiewowych jest test ASRS, który pozwala na wstępną ocenę występowania objawów typowych dla zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jednak mimo jego dostępności i prostoty, diagnoza u specjalisty wciąż pozostaje kluczowym etapem w procesie potwierdzania lub wykluczania zaburzenia.
Czym jest test ASRS i dlaczego budzi tak duże zainteresowanie?
Test ASRS, czyli Adult ADHD Self-Report Scale, to narzędzie stworzone przez naukowców we współpracy z WHO, które ma na celu wstępne wykrycie objawów ADHD u osób dorosłych. Składa się z zestawu pytań odnoszących się do codziennego funkcjonowania, koncentracji, organizacji czasu, zapominania czy impulsywności. Jego popularność wynika z łatwości dostępu – można go wykonać samodzielnie online, anonimowo i bezpłatnie – oraz rosnącej liczby osób dorosłych, które zaczynają dostrzegać u siebie objawy tego zaburzenia.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że wiele osób dorosłych dorastało w czasach, gdy wiedza o ADHD była ograniczona. Dlatego dziś, po raz pierwszy mając możliwość samodzielnego przyjrzenia się własnym trudnościom, sięgają po takie narzędzia jak test ASRS. Jednak należy pamiętać, że jest to jedynie narzędzie przesiewowe – nie daje diagnozy, a jedynie wskazuje, że może być potrzeba dalszej oceny. Mimo to, u wielu osób wynik testu staje się impulsem do poszukiwania odpowiedzi, a w konsekwencji prowadzi do decyzji o wykonaniu profesjonalnej diagnozy u specjalisty.
Wyniki testu ASRS – jak je interpretować i co mogą sugerować?
Interpretacja wyników testu ASRS może budzić wiele pytań, szczególnie u osób, które nie mają wcześniejszego doświadczenia z tematyką zaburzeń neurorozwojowych. Wynik może wskazywać na wyższe ryzyko występowania ADHD, ale nie mówi nic o jego rodzaju, nasileniu ani rzeczywistej obecności. To, co należy wiedzieć, to że test nie mierzy „poziomu ADHD”, ale sprawdza, czy dana osoba wykazuje zachowania i trudności typowe dla tego zaburzenia.
Najważniejsze kwestie, które warto mieć na uwadze podczas interpretacji:
-
Test ASRS opiera się na subiektywnej ocenie – zależy od samoświadomości i szczerości osoby wypełniającej.
-
Wysoki wynik nie jest tożsamy z diagnozą – może, ale nie musi wskazywać na ADHD.
-
Niski wynik nie wyklucza ADHD – szczególnie u osób dobrze funkcjonujących mimo objawów.
-
Test nie bierze pod uwagę innych czynników, które mogą dawać podobne objawy (np. depresja, lęki, wypalenie zawodowe).
Z tego względu, choć test ASRS może być pomocnym pierwszym krokiem, to diagnoza u specjalisty jest niezbędna, by w pełni zrozumieć źródło obserwowanych trudności i zaproponować odpowiednie wsparcie czy leczenie.
Kiedy warto skonsultować wyniki testu ASRS z diagnostą?
Wykonanie testu ASRS może być pierwszym momentem, w którym osoba zaczyna dostrzegać, że pewne trudności towarzyszą jej nieprzerwanie od wielu lat. Jednak samo uzyskanie wysokiego wyniku w tym teście nie powinno być punktem końcowym. Wręcz przeciwnie – powinien to być sygnał do rozważenia dalszych kroków, w tym konsultacji ze specjalistą zajmującym się diagnostyką zaburzeń neurorozwojowych.
Oto sytuacje, w których szczególnie warto rozważyć kontakt z diagnostą:
-
Wyniki testu ASRS wskazują na wysokie ryzyko występowania objawów typowych dla ADHD.
-
Trudności opisane w teście realnie wpływają na codzienne życie – zawodowe, społeczne czy rodzinne.
-
Osoba zauważa, że od lat zmaga się z problemami z organizacją, pamięcią, impulsywnością, które nie ustępują mimo prób samodzielnej pracy nad sobą.
-
W przeszłości nie było prowadzonej żadnej profesjonalnej oceny w tym zakresie.
-
Istnieje podejrzenie, że inne zaburzenia psychiczne mogą nakładać się na obraz trudności (np. lęk, depresja, PTSD), co wymaga różnicowania.
Warto podkreślić, że diagnoza u specjalisty nie służy jedynie nadaniu etykiety. To przede wszystkim możliwość uzyskania konkretnej informacji zwrotnej na temat swoich funkcji poznawczych, emocjonalnych i sposobu przetwarzania informacji. Dobrze przeprowadzona diagnoza może wskazać zarówno obszary trudności, jak i silne strony, co jest szczególnie ważne przy dalszym planowaniu wsparcia terapeutycznego lub zawodowego.
Diagnoza u specjalisty – jak wygląda proces i czego się spodziewać?
Moment decyzji o rozpoczęciu profesjonalnej diagnozy bywa stresujący, szczególnie jeśli test ASRS wykazał niepokojące wyniki, a osoba nigdy wcześniej nie miała kontaktu z psychologiem, psychiatrą czy neuropsychologiem. Warto jednak wiedzieć, że proces ten jest uporządkowany, a jego celem nie jest ocenianie, lecz zrozumienie indywidualnych mechanizmów funkcjonowania danej osoby.
Profesjonalna diagnoza u specjalisty składa się zazwyczaj z kilku etapów:
-
Wywiad kliniczny – obejmujący historię życia pacjenta, jego trudności z dzieciństwa i dorosłości, funkcjonowanie w różnych obszarach życia.
-
Wypełnianie standaryzowanych kwestionariuszy i testów – poza testem ASRS, specjalista może zaproponować inne narzędzia, np. DIVA 2.0 czy Conners’ Adult ADHD Rating Scales.
-
Obserwacja kliniczna – zachowanie pacjenta podczas spotkania dostarcza dodatkowych informacji.
-
Ewentualna konsultacja psychiatryczna lub neurologiczna – jeśli istnieje potrzeba oceny medycznej.
Taki kompleksowy proces pozwala nie tylko potwierdzić lub wykluczyć ADHD, ale także określić inne możliwe źródła trudności, które mogą dawać podobne objawy. Tylko w ten sposób można uniknąć błędów diagnostycznych, które mogłyby prowadzić do niewłaściwego leczenia lub braku pomocy tam, gdzie jest ona faktycznie potrzebna.
Podsumowując – choć test ASRS to dobre narzędzie na początek, pełne zrozumienie sytuacji możliwe jest dopiero dzięki wnikliwej diagnozie u specjalisty, prowadzonej przez doświadczonego diagnostę, z uwzględnieniem kontekstu życiowego i indywidualnych doświadczeń pacjenta.
Artykuł powstał przy współpracy z: diagnoza autyzmu test ASRS Wrocław.
[ Treść sponsorowana ]
Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady lekarza.